Rework, Repair albo Modyfikacja

Wprowadzenie

W języku polskim często stosujemy słowo "naprawa" i mamy na myśli usunięcie niezgodności w produkcie (formlanie także w usłudze). Nie ma znaczenia, jaki jest zakres tej naprawy. Proste dokręcenie poluzowanej nakrętki, wymiana uszkodzonego komponentu lub klejenie rozwarstwionego materiału - to wszystko potocznie nazywamy "naprawą".

Z punktu widzenia jakości produktu jednakże występują pewne na pozór subtelne, ale jednak ważne różnice. Patrząc z perspektywy jakości wyrobu, możemy wyróżnić dwa rodzaje napraw:

• Przywrócenie wyrobowi niezgodnemu pełnej zgodności z wymaganiami (ze specyfikacją, rysunkiem). Taki produkt jest "jak nowy". Jeżeli jesteśmy producentem to "sprzedajemy go razem z pozostałym produktami" jako nowe. Przykłady:
  • Dokręcenie nakrętki.
  • Wkręcenie brakującej śruby.
  • Wymiana błędnej etykiety.
  • Usuniecie nadmiaru lutowia.
  • Wymiana komponentu SMD na płycie PCB wg IPC-7711.
  • i wiele innych..
• Przywrócenie wyrobowi niezgodnemu jego funkcjonalności. Podejmowane działania mają na celu doprowadzenie produktu do poprawnego funkcjonowania w zaplanowanym użytkowaniu. Naprawiony produkt nie jest w 100% zgodny ze specyfikacją, ale będzie działać poprawnie. Przykładowo:
  • Szlifowanie powierzchni i dodatkowe nakładanie powłoki lakierniczej.
  • Klejenie pękniętych elementów produktu (zamiast je wymienić lub złomować).
  • Napawanie materiału.
  • Usuwanie przypalonego laminatu PCB i wypełnianie ubytku żywicą epoksydową.
  • Przeszczepianie ścieżek lub pól lutowniczych z "dawcy".
  • i wiele innych..

Jak widzimy, słowo "naprawa" może mieć wiele znaczeń i prowadzić do szeregu nieporozumień w relacjach klient-dostawca. Dlatego w standardzie ISO-9000:2015 wprowadzono bardzo ważne i jakże słuszne rozgraniczenie między tymi "rodzajami napraw". Zdefiniowano dwa pojęcia:

Rework

Rework (pol. Przeróbka) to działanie, które zamienia produkt niezgodny na zgodny z wymaganiami[1]. Więc to jest przywrócenie pełnej zgodności ze specyfikacją, rysunkami, BoM itd. Szczegółowa definicja jest podana w ISO-9000:2015 pkt. 3.12.8.

Czasami klient może zabronić reworku całego produktu lub reworku określonych, krytycznych jego części. Warto się także upewnić, czy definicje klienta są w takim przypadku zgodne z definicjami producenta.

Rework to najczęściej dodanie brakującej części, dokręcenie śrub, zebranie nadmiaru materiału, wymiana komponentów (wylutowanie nieprawidłowej i zalutowanie poprawnej części) itp.

Repair

Repair (pol. Naprawa) to działanie, które doprowadza niezgodny wyrób do stanu, w którym będzie akceptowany dla danego zastosowania[1]. Czyli wrób po "repair" nie będzie w 100% zgody ze specyfikacją, ale będzie działał. Szczegółowa definicja jest podana w ISO-9000:2015 pkt. 3.12.9.

Repair bardzo często polega na wprowadzeniu nietypowych materiałów, których nie ma w standardowym procesie wytwarzania. Np. dodatkowe napawanie materiału, dodawanie kleju, dodatkowe przewody, dodatkowe zgrzeiny, druga warstwa lakieru itp. Tego typu działania powodują, że produkt nie będzie spełniał wymogów specyfikacji, bo w niej przecież nie zawarto dodatkowego kleju, drugiej warstwy lakieru czy też napawania materiału.

Rework w IATF-16949

IATF-16949:2016 w pkt. 8.7.1.4 narzucił szereg wymagań dla procesu reworku. Główne wymogi to[2]:

• Należy przeprowadzić analizę ryzyka, np. PFMEA przed wdrożeniem procesu reworku.
• Jeżeli jest wymagane przez klienta, należy uzyskać zgodę na rework.
• Musi być udokumentowany proces potwierdzenia reworku (np. w planie kontorli)
• Należy opracować instrukcje wykonywania reworku (i oczywiście mają być stosowane..)
• Należy przechowywać zapisy z podjętych działań (traceability).

Repair w IATF-16949

IATF-16949:2016 w pkt. 8.7.1.5 określa wymagania dla procesu "repair", które są bardzo podobne do wymogów dla "rework", jednakże jest istotna różnica. Wymagane jest uzyskanie zgody klienta na "repair", nie można zakładać, że skoro klient nie zabronił "repair" to można go wykonać[2].

Rework IPC-7711

Organizacja IPC opracowała standard IPC-7711, który zawiera zasady przeprowadzania "reworku" oraz zestaw procedur związanych z poszczególnymi zabiegami. Ten standard określa jak usunąć lakier, wylutować komponent, oczyścić pola lutownicze, zalutować nowy komponent i nałożyć lakier[3].

Repair IPC-7721

Standard IPC-7721 to dokument zawierający zestaw procedur wykonywania napraw "repair", które oczywiście wymagają zgody klienta. Te naprawy to różnego rodzaju dość skomplikowane zabiegi takie jak: usuwanie zwęgleń laminatu i podlewanie żywicą, przeszczepianie ścieżek i pól lutowniczych i wiele innych[3].

Modyfikacja IPC-7721

W standardzie IPC-7711/7721 występuje termin "Modyfikacja" (ang. Modification). Tym pojęciem określa się zmiany wprowadzane w produkcie elektronicznym polegające na wymianie komponentów, dolutowaniu dodatkowych komponentów, cięciu ścieżek oraz lutowania dodatkowych przewodów itp. Te działania są w zasadzie identyczne jak w "rework" i "repair" i patrząc na ten proces "z zewnątrz" można pomyśleć, że tak właśnie jest.

Różnica polega na tym, że rework i repair dotyczą działań z wyrobem niezgodnym (tj. niespełniającym wymagań, jakie otrzymał producent), natomiast modyfikacja jest związana z wprowadzaniem zmian w zgodnym produkcie. Takie zmiany to na przykład "upgrade / downgrade" wersji produktu, zmiana produktu na inny typ, korekta jakiegoś problemu projektowego (co nie jest wadą z produkcji) itp.

Podsumowanie

Pojęcia "rework" (pol. Przeróbka) oraz "repair" (pol. Naprawa) mają konkretne znaczenie w języku angielskim oraz w standardach jakości (np. ISO-9001, IATF-61949, AS-9100 itd.). Warto stosować odpowiednią nomenklaturę, aby uniknąć nieporozumień.

W ramach relacji klient-dostawca należy pamiętać, że "repair" zawsze wymaga zgody klienta, a "rework" może wymagać zgody klienta (ale nie musi…).

"Rework" i "repair" mogą być źródłem problemów jakościowych. W branży elektronicznej częstą sytuacją jest poprawianie stanów dopuszczalnych wg IPC-A-610, żeby wyglądały docelowo (idealnie). To kosztowne i bardzo szkodliwe działanie. Rework i repair to ryzyko w procesie lutowania. Przykładowo, topnik, a raczej pozostawione po procesie naprawy "aktywne pozostałości topnika" mogą powodować korozję, formalnie określaną jako migracja elektrochemiczna.

W przemyśle elektronicznym zalecam stosować wymagania IPC-7711/7721, o ile klient nie ma innych specyficznych wymagań. Warto także pamiętać, że inne standardy IPC także stosują pojęcia "rework" i "repair", co może mieć duże znaczenie w relacjach biznesowych klient-dostawca.